فردای اقتصاد: پس از دو روز تظاهرات خشونت‌آمیز که توسط حامیان عمران خان، نخست وزیر پیشین پاکستان در سراسر این کشور سازماندهی شده بود، ارتش روز پنجشنبه، ۱۱ می (۲۱ اردیبهشت) سربازانش را در اسلام‌آباد، پایتخت مستقر کرد. بازداشت عمران خان در روز سه‌شنبه به اتهام فساد، و قرار گرفتن وی در بازداشت موقت، پاکستان را در هرج و مرج فرو برد و در اتفاقی نادر، حامیان نخست وزیر پیشین به نمادهای قدرت نظامی حمله کردند. اما روز پنجشنبه، عمران خان در دادگاه عالی حاضر شد و رئیس این دادگاه حکم بازداشت او را «غیرقانونی» اعلام کرد.
عمران خان که روز سه‌شنبه دستگیر شد و روز چهارشنبه به هشت روز بازداشت موقت محکوم شد، روز پنجشنبه پس از درخواست تجدیدنظر وکلایش در حکم بازداشت، در دادگاه عالی حاضر شد. عمر عطا بندیال، رئیس این دادگاه، حکم بازداشت را «غیرقانونی» اعلام کرد. او خطاب به عمران خان گفت: «دستگیری شما غیرقانونی و غیرمعتبر است و کل روند باید مورد بررسی مجدد قرار گیرد.»|
عمران خان نخست وزیر سابق پاکستان روز سه‌شنبه ۱۹ اردیبهشت در ارتباط با «پرونده فسادمالی» در اسلام‌آباد، دستگیر شد و یک روز بعد یک قاضی دادگاه مبارزه با اختلاس بازداشت او را برای بازجویی و تکمیل پرونده به مدت هشت روز تمدید کرد.
مجروح‌شدن دویست پلیس، تخریب چندین ساختمان و ایستگاه راه‌آهن و بازداشت ۲۳۰۰ نفر از معترضان نیز از پیامدهای بازداشت عمران خان بوده است.
پاکستان اکنون در آستانه جنگ داخلی قرار دارد. ایستگاه‌های پلیس، خودروهای ارتش و خانه یک فرمانده ارشد نظامی در لاهور به آتش کشیده شده‌است.
تصاویر منتشر شده نشان می‌دهند که نیروهای شبه‌نظامی عمران خان را که سال گذشته در یک حمله مسلحانه مجروح شده بود، دستگیر کرده و از داخل ساختمان دادگاه بیرون می‌کشند و سپس با خودروی زرهی او را با خود می‌برند.
در اعتراضات خشونتآمیزی که در پی بازداشت عمران خان این کشور را فرا گرفت، دست کم ۱۰ نفر کشته و دوهزار نفر دستگیر شدند.
دستگیری عمران خان، خشم حامیان او را برانگیخت و پاکستان در ۴۸ ساعت گذشته شاهد خشونت گسترده و حملات نادر به تأسیسات دولتی و نظامی بوده‌است.
هفت تن از رهبران ارشد حزب تحریک انصاف در میان دستگیرشدگان هستند. از جمله آنها شاه محمود قریشی وزیر امور خارجه سابق است که پلیس می‌گوید «محرک خشونت‌ها بوده است.»
قریشی در بیانیه‌ای این موضوع را تکذیب کرد و از هواداران خود خواست به اعتراضات مسالمت‌آمیز ادامه دهند.
بسیاری از تحلیلگران بر این باورند که پیروزی عمران‌خان در انتخابات ۲۰۱۸ با کمک ارتش صورت گرفت. اما از زمانی که او برکنار شد، به یکی از سرسخت‌ترین منتقدان ارتش تبدیل شد.
در نوامبر ۲۰۲۲، عمران خان در حالی که یک راهپیمایی اعتراضی را رهبری می‌کرد از ناحیه پا هدف اصابت گلوله قرار گرفت. او یک مقام ارشد اطلاعاتی را به انجام این حمله متهم کرده است - که ارتش به شدت آن را رد کرده است.
عمران خان که در آوریل سال گذشته با رای عدم اعتماد پارلمان از مقام نخست‌وزیری برکنار شد، امروز به دستور قاضی ارشد پاکستان به دادگاه عالی احضار شده‌بود.
حزب تحریک انصاف پاکستان (PTI) که عمران خان رهبری آن را دارد، می‌گوید که پرونده‌های فساد علیه او انگیزه سیاسی دارد.
چرا خشونت تا این اندازه علیه ارتش فوران کرده است؟
در پاکستان ارتش این کشور با آن که ظاهرا دیگر نمی‌خواهد حکومت کند، اما همچنان تمایل دارد کشور را از طریق غیرنظامیان کنترل نماید و این غیرنظامیان که انتخابات پشت انتخابات برگزار می‌کنند، در نهایت در پی آنند که خود را از قیمومیت ارتش رها کنند.
عمران خان در پاکستان بسیار محبوب است و در سراسر کشور، در همه اقشار جامعه طرفدارانی دارد. کریستف ژافرلو، پژوهشگر مرکز تحقیقات بین‌المللی دانشگاه علوم سیاسی پاریس در همین زمینه به رادیو فرانسه گفت: «عمران خان مقاومت می‌کند و سرکوب کردن حرکت جاری که روز به روز بیشتر به خیزش مردمی شباهت پیدا می‌کند، بسیار دشوارتر از آن چیزی است که ارتش در ابتدا تصور کرده بود.»
نکته تازه دیگر محبوبیت عمران خان در بدنه دستگاه نظامی است. ژافرلو می‌گوید: «عمران خان در صفوف ارتش نیز محبوب است و بنابراین، ما با یک پدیده بسیار نامعمول روبرو هستیم، ارتشی در حالت دفاعی همراه با غیرنظامیان خاصی از احزاب سنتی، و سپس حزب متبوع عمران خان، «تحریک انصاف» (جنبش عدالت) که بخش بزرگی از مردم از آن حمایت می‌کنند.»
ارتش قدرتمند پاکستان همچنین تمایل دارد اهرم‌های مهمی مانند روابط با هند یا چین و سلاح‌های هسته‌ای که تا حد زیادی فضای مانور غیرنظامیان را محدود می‌کند، در اختیار خود نگه دارد. غیرنظامیان هم روز به روز قدرت امکان تطبیق خود با این وضعیت را از دست می‌دهند و این موضوع برای تضعیف آنان مزید بر علت شده که کشور در یک بحران جدی اقتصادی برود.
فساد یا اتهام توطئه؟
به ادعای مقامات دولتی، عمران خان و همسرش از طریق یک موسسه خیریه، زمینی به ارزش میلیون ها دلار به عنوان رشوه از یک سرمایه دار املاک و مستغلات دریافت کرده‌اند.
عمران خان و دستیارانش هرگونه تخلف مرتبط با اتهام‌های وارده در این پرونده را رد کرده‌اند. فرد متمول و سرمایه‌گذار بخش املاک که در معرض اتهام پرداخت این رشوه قرار گرفته نیز پیشتر اتهامات مربوطه را رد کرده بود.
خبرگزاری رویترز در گزارشی با اعلام اینکه سرمایه‌گذار پاکستانی و مدیر بازاریابی شرکتش روز چهارشنبه به درخواست‌ها برای اظهار نظر در خصوص این پرونده پاسخ ندادند دست به افشای برخی جزئیات این پرونده زده است.
«قادر تراست» چیست؟
«قادر تراست» یک موسسه رفاهی و خیریه غیردولتی است که سال ۲۰۱۸، زمانی که عمران خان هنوز در قدرت بود توسط وی و بشری بی‌بی، همسر سومش راه اندازی شد.
به گزارش یورونیوز، عمران خان در حالی که سمت نخست وزیری کشورش را بر عهده داشت دست به توسعه این موسسه خیریه و تبلیغ آن در رویدادهای رسمی زد.
به ادعای اعظم نذیر ترار، وزیر دادگستری پاکستان، این زوج (عمران خان و همسرش) تنها معتمدین و امانتداران موسسه محسوب می‌شوند.
«قادر تراست» چه مسئولیتی برعهده دارد؟
این موسسه اداره و تولیت دانشگاهی را در خارج از اسلام‌آباد برعهده دارد که در آن معنویت و آموزه‌های اسلامی ترویج می‌شود.
فکر اولیه برای راه‌اندازی این پروژه از جانب بشری بی‌بی، بانوی اول سابق پاکستان مطرح شده بود؛ همسر عمران خان که وی نیز در این پرونده متهم به دریافت رشوه شده به عنوان یک درمانگر معنوی در کشورش شهرت دارد.
عمران خان به صورت آشکار از همسرش به عنوان یک مرشد معنوی یاد کرده و گفته است که رهنمون‌های بشری بی‌بی به وی در حرکت به سمت یک مسیر معنوی کمک کرده است.
پرونده فساد از چه مواردی تشکیل شده است؟
وزیر کشور پاکستان روز سه شنبه در یک کنفرانس مطبوعاتی مدعی شد که عمران خان با تمهیداتی از طریق موسسه «قادر تراست» اقدام به دریافت زمین‌هایی با ارزش بالا به عنوان رشوه از مالک ریاض حسین، تاجر املاک و مستغلات و یکی از ثروتمندترین و پرنفوذترین بازرگانان پاکستان کرده است.
سازمان مبارزه با اختلاس که عمران خان به موجب درخواست جلب این نهاد دستگیر و بازداشت شد پیشتر در اواخر سال گذشته، ریاض حسین را برای ارائه توضیحاتی در خصوص زمین اهدا شده به موسسه «قادر تراست» احضار کرده بود.
به گفته وزیر کشور پاکستان، موسسه «قادر تراست» بر نزدیک به ۶۰ جریب زمین به ارزش هفت میلیارد روپیه پاکستان (۲۴.۷ میلیون دلار) و یک قطعه زمین بزرگ دیگر در اسلام آباد نزدیک منزل مسکونی عمران خان تملک دارد.
وزیر اطلاعات پاکستان نیز در ارتباط با این پرونده، سوال‌هایی را در خصوص کمک های اهدایی برای عملیات عمرانی و ساخت و ساز این موسسه مطرح کرده است.
مریم اورنگزیب، با انتشار بیانیه‌ای که که اواخر سه‌شنبه منتشر شد،تاکید کرد: «این موسسه ۱۸۰ میلیون روپیه (۶۳۵ هزار دلار) برای هزینه‌های عملیاتی دریافت کرد، اما سوابق موجود در دفاتر آن تنها رقم ۸ میلیون و ۵۲۰ هزار روپیه را نشان می‌دهد.
رشوه ادعایی به چه کار آمده است؟
دولت پاکستان ادعا می‌کند که منشا اصلی پرداخت این رشوه در واقع ۱۹۰ میلیون پوند پولی است که در سال ۲۰۱۹ توسط بریتانیا به پاکستان بازگردانده شد.
این مبلغ به عنوان عواید احتمالی حاصل از اقدامات مجرمانه در جریان یک پرونده قضایی توسط دولت بریتانیا توقیف شده بود.
در بیانیه وزیر اطلاعات پاکستان آمده است که عمران خان به جای ذخیره این اموال در خزانه‌داری دولت از آن برای پرداخت جریمه‌های ریاض حسین به دلیل تصاحب غیرقانونی زمین‌های دولتی به ارزش کم‌تر از قیمت بازار در کراچی استفاده کرده بود.
وزیر کشور نیز مدعی شده است که ریاض حسین در ازای این لطف، زمین‌هایی را به عنوان رشوه در اسلام آباد و جهلم، شهری در ایالت پنجاب به موسسه «قادر تراست» اهدا کرده است.
تبادل نظر